Veranderprojecten worden steeds complexer. Een manier om deze complexiteit te beheersen is door te werken onder architectuur. Architectuur is hierbij geen doel op zich maar ondersteunend aan de specifieke managementcontext waarbinnen het veranderproject zich afspeelt. In mijn beleving is de (lead)architect hierbij de spin in het web voor de inhoudelijke aspecten van het veranderproject.
In deze blog wil ik graag dieper ingaan op de werkhypothese.
“Met een meesterlijke (lead)architect worden risico’s in veranderprojecten beter beheerst”
Voor de eenvoud breek ik deze werkhypothese op in drie hoofdvragen:
- Wat is het verschil tussen een vakman en een (leer)meester?
- Wat is het verschil tussen een gewone en een meesterlijke architect?
- Kan een meesterlijke architect projectrisico’s (helpen) beheersen?
Verschil tussen een vakman en een meester
Een vakman (of vrouw) is iemand die gewoon zijn vak verstaat. Dit is objectief te toetsen op basis van examens, certificeringen en referenties. Het begrip meester is een stuk ongrijpbaarder. Indien ik toch probeer het begrip meester te definiëren dan spelen de onderstaande kenmerken een rol:
- De term 'meester' komt uit het verleden, uit de gilden;
- Een meester is 'gecertificeerd'. Hij heeft namelijk een meesterproef met succes afgelegd;
- Een meester is niet alleen vakman, hij kan zijn vakkennis ook overdragen (aan leerlingen en gezellen);
- Een meester overstijgt de massa en de (inhoudelijke) materie.
De uitdrukking “Vakmanschap is Meesterschap” is in dit verband vreemd te noemen omdat deze uitdrukking suggereert dat je deze begrippen op één hoop kunt vegen. Ondanks deze verwarring die waarschijnlijk is ontstaan uit een marketing behoefte, ga ik een poging wagen om het verschil tussen deze twee begrippen (op een informele wijze) in een eenvoudige tabel tegen elkaar uit te zetten. Merk op dat de rijen in alle gevallen niet helemaal gelijksoortig zijn. Belangrijker vind ik het beeld dat blijft hangen over de vakman en de meester.
|
Vakman |
Meester |
|
Is goed opgeleid en beschikt over de vereiste kennis en vaardigheden |
Steekt zijn kop boven het maaiveld uit en wordt algemeen herkend en erkend |
|
Levert een repeterende kwaliteit en werkt aan continue verbetering |
Geeft richting aan waar de verbetering zich heen dient te bewegen |
|
Regelt zijn eigen werk excellent |
Beïnvloed zijn omgeving maximaal |
|
Goed in staat om zelf een product te maken |
Goed in staat om anderen te coachen |
|
Projectkader of slechts een onderdeel als aandachtsgebied |
Geheel ecosysteem als aandachtsgebied |
|
Onvoldoende in staat om andere disciplines mee te krijgen |
Krijgt andere disciplines mee |
|
Is bezig met het oplossen van (deel)problemen |
Kanaliseert de bestaande energie en creëert nieuwe energie in een organisatie |
|
Stelt randvoorwaarden |
Zorgt dat randvoorwaarden ook ingevuld (kunnen & zullen) worden |
|
Werkt binnen de gestelde kaders |
Is in staat de gestelde kaders ter discussie te stellen en bij te stellen |
|
Best bekende oplossing |
Best fit voor het probleem / doelstelling |
|
Richt zich op het uiteindelijke product |
Richt zich op innovatief en creatief resultaat |
Enerzijds is de meester een overtreffende trap van de vakman maar tegelijkertijd overstijgt de meester dit niveau in zijn/haar benadering. Deze benadering is gebaseerd op het continue aanscherpen van de gedachten en vaardigheden van de meester naar het hoogst haalbare niveau van wijsheid.
Verschil tussen een gewone en een meesterlijke architect
In grote organisaties, zeker indien deze organisaties participeren in informatieketens, is de kans op verwarring maximaal. Voor de afstemming tussen de business vraag en datgene ICT-projecten opleveren is informatiemanagement ingericht. Het geheel wordt aangestuurd door de CIO en de CIO wordt hierbij bijgestaan door informatiemanagers en architecten.
De afstemming tussen de CIO en de informatiemanagers is hierbij van wezenlijk belang. Uiteindelijk zal op basis van deze wisselwerking moeten worden bepaald welke projecten prioriteit krijgen en welke projecten niet. Om de uitdaging nog wat groter te maken werken grote organisaties in sommige delen via scrum en agile terwijl andere delen van de organisatie leven in het waterval tijdperk.
Kernvraag blijft, hoe onderscheidt in de bovenstaande context de meesterlijke architect zich van de gewone architect? Wederom ga ik het verschil tussen deze twee begrippen (op een informele wijze) in een eenvoudige tabel tegen elkaar uitzetten.
|
Gewone architect |
Meesterlijke architect |
|
Beschikt over de vereiste kennis en vaardigheden om een opdracht uit te voeren |
Beschikt aantoonbaar over de kwaliteiten om ideeën om te zetten in een visueel model dat daarbij past, en weet het proces en het resultaat over te brengen / te verkopen |
|
Praat in architectuurmodellen en methodieken. Doel is het correct toepassen van de methodiek |
Praat in de beelden van zijn gesprekspartner (architectuur is slechts een hulpmiddel). Doel is begrip en acceptatie op basis van eenvoud. Jargon van de doelgroep |
|
Wijst op de risico's bij afwijken proces/methodiek |
Past proces/methodiek aan op (afgestemde) risico's |
|
Productief |
Visionair/ innovatief |
|
Programma- / projectniveau |
CIO / management niveau |
|
Probeert het gehele probleemgebied af te dekken |
Gaat steeds weer terug naar de hoofdeisen en de kernvragen |
|
Denkt in oplossingspatronen |
Denkt in concepten |
|
Werkt de architectuur verder uit binnen het overkoepelende concept |
Bedenker en hoeder van het overkoepelende concept. Houdt de hoofdlijnen vast en de rug recht |
|
Legt de verbinding naar anderen deelarchitecturen en aspectgebieden |
Legt de verbinding naar aanpalende concepten |
|
Werkt netjes volgens de spelregels |
Medebedenker van de spelregels |
Een meesterlijke architect is een architect die beide in de tabel genoemde eigenschappen heeft en situationeel kan schakelen tussen deze sets. Daarbij de eigenschap heeft te netwerken op bestuurlijk en inhoudelijk niveau en daarbij een gezonde denk- en voelruimte in zichzelf behoudt door een evenwicht te bewaren tussen doen enniet doen.
Een meesterlijke architect is niet alleen in staat dit te doen, maar zal het merendeel van de stakeholders een gevoel te bezorgen dat de oplossingsrichting ook subjectief aansluit bij de verwachtingen. De volwassenheid op het gebied van architectuur (acceptatie) van een opdrachtgever is de beste maatstaf voor de architectuur. Volwassenheid / volwassenheidsmodellen: in de omgeving waarin wordt gewerkt is die medebepalend. De meesterlijke architect is in staat de verschillen in volwassenheid te onderkennen en weet hoe die verschillen succesvol te overbruggen.
De meesterlijke architect en risicobeheersing
Eén van de manieren om risico’s in grote projecten te beheersen is overzicht en samenhang bereiken op basis van architectuurinzichten. In mijn beleving kan een meesterlijke architect als geen ander een wezenlijke bijdrage leveren aan het beheersen van risico’s en het verzilveren van kansen. Wat mij betreft op alle lagen van de architectuur (business, informatie, applicatief, infrastructuur) en voor de aspecten governance en security.
Voor het reduceren van risico’s bij grote veranderprojecten is het van belang dat risico’s en kansen integraal binnen een veranderproject in kaart worden gebracht. Een meesterlijke architect is in staat om alle aspecten (waaronder veiligheid) tegelijkertijd en evenwaardig te belichten en in een context steeds helder te zijn over te maken keuzes en hieraan verbonden risicovermindering versus impacts.
Zoals ik in mijn blog over scrum en agile heb aangegeven worden projecten steeds meer op een kort cyclische wijze tot stand gebracht. Reden is een snellere “time to market” en een betere aansluiting bij de behoeften van bestuurders en eindgebruikers.
De maakbaarheid en de haalbaarheid wordt vergroot indien de architect, in het kader van scrum, een strategisch en tactisch kader kan aanreiken aan het projectteam. Op deze wijze kan beter worden beoordeeld of het project op de goede weg is in het vervullen van de business requirements. Op deze wijze worden risico’s tevens vanuit de inhoud geadresseerd. Hiermee levert de meesterlijke architect een wezenlijke bijdrage aan het integraal beheersen van projectrisico’s.
Waarom?
Loop als lezer nog eens door bovenstaande kolommen heen die informeel zowel “Meester” en “Meesterlijke architect” betekenis geven. Ik ben erg benieuwd of u hierin (net als ik) de kennis en vaardigheden herkent die nodig zijn om projectrisico’s integraal te kunnen beheersen.
Dank
Aan deze blog hebben de volgende architecten een actieve bijdrage geleverd:
Mieke Mahakena, Ben Meijer, Coen Konings, Eric Bunk, Gert-Jan Kooren, Henk Wolters, Hubert Noordman, Joris van Gool, Klaas Zondervan, Marijn Driel, Nico Veeken en Theo Schalke.
